Nacionalni dan bez duvanskog dima
Na časovima Građanskog vaspitanja u Srednjoj školi i gimnaziji “Arhimed” bavili smo se rizičnim ponašanjima mladih, a u koje se ubraja i pušenje kao i štetnost duvanskog dima. Duvanski dim sadrži preko 7000 različitih supstanci, među kojima je preko 250 jedinjenja opasnih po zdravlje i oko 70 materija za koje je utvrđeno da izazivaju maligna oboljenja. U svetu, svake godine usled upotrebe duvana i izloženosti duvanskom dimu prevremeno umire blizu osam miliona ljudi, odnosno više od 20 000 dnevno. U Srbiji, najmanje 15 000 ljudi prevremeno umire zbog pušenja.
Upotreba duvana je povezana sa nastankom brojnih bolesti. Gotovo da nema organa u ljudskom telu na koji duvan nema štetan uticaj, a dokazi o bolestima izazvanim duvanom se povećavaju već decenijama.
Od svih smrtnih slučajeva uzrokovanih kardiovaskularnim bolestima, 17% je uzrokovano upotrebom duvana i izloženosti duvanskom dimu. Pušenje je takođe povezano sa rakom pluća, kao posledica direktnog izlaganja pluća karcinogenima u duvanskom dimu. Pored raka pluća, upotreba duvana povezana je sa oboljevanjem od drugih malignih oboljenja, kao što su rak bešike, debelog creva i rektuma, jednjaka, jetre, pankreasa, traheje, bronha. Upotreba duvana je faktor rizika za mnoge druge bolesti, kao što su opstruktivna bolest pluća, astma, emfizem, hronični bronhitis, reumatoidni artritis, bolesti usta, kao što su parodontitis i mnogi drugi. Pored toga, upotreba duvana utiče i na reproduktivne organe, pa tako može uticati i na smanjenje plodnosti. Upotreba duvana je takođe povezana sa povećanim rizikom umiranja kod obolelih od nekih zaraznih bolesti, kao što je tuberkuloza.
Posebno osetljiva populacija su mladi, a većina današnjih pušača prvu cigaretu je zapalila tokom adolescencije. Rano otpočinjanje pušenja povezano je sa intenzivnijim pušenjem u odrasloj dobi i češćom pojavom zdravstvenih problema povezanih sa pušenjem. Mladi koji puše, pored većeg rizika oboljevanja od brojnih hroničnih nezaraznih obolenja tokom života, obično su manje fizički aktivni i imaju više problema sa disajnim organima.
Deca su posebno osetljiva i na izloženost duvanskom dimu iz okruženja, koji kod dece i odojčadi uzrokuje brojne zdravstvene probleme, kao što su češći i jači napadi astme, respiratorne infekcije i infekcije uha. Nepušači koji su izloženi duvanskom dimu udišu iste kancerogene materije kao i pušači. Što je veći nivo izloženosti duvanskom dimu, veći je rizik od razvoja raka pluća, bolesti srca i krvnih sudova i drugih obolenja.
U okviru obeležavanja Nacionalnog dana bez duvanskog dima posebno se apeluje na roditelje da zaštite svoju decu od duvanskog dima, jer mala deca često nemaju mogućnost izbora boravka u prostoru bez duvanskog dima.
Pored direktne izloženosti duvanskom dimu, zdravlje ugrožavaju i ostaci štetnih materija iz duvanskog dima koji se dugo nakon pušenja duvana zadržavaju na odeći, nameštaju, zavesama, zidovima, krevetu i posteljini, tepisima, igračkama, vozilima itd. i ne mogu se eliminisati provetravanjem. Radi se, u stvari, o česticama iz duvanskog dima koje prianjaju za površine, a ne o duvanskom dimu u užem smislu reči. Sa tih površina, čestice se mogu oslobađati, pretrpeti hemijsku transformaciju ili se akumulirati. Sve je više podataka iz istraživanja o štetnim efektima „zadržanog duvanskog dima”, na koje su najosetljiviji najmlađi – odojčad i mala deca.
Roditelji mogu da zaštite decu od duvanskog dima ukoliko:
• Ne dozvole pušenje unutar ili u blizini kuće.
• Ne dozvole pušenje u autu, čak ni kada je otvoren prozor.
• Zalažu se da vrtići, škole i sva druga mesta na kojima deca provode vreme budu bez duvanskog dima.
• U svakoj prilici za boravak svoje porodice biraju objekte, javne površine, prostorije i restorane u kojima pušenje nije dozvoljeno i budu svesni činjenice da delimična zabrana pušenja ne pruža zaštitu od izloženosti duvanskom dimu.
U okviru obeležavanja ovogodišnjeg Nacionalnog dana bez duvana, ističu se i novi izazovi u kontroli duvana, kao što su upotreba nargila i elektronskih cigareta među mladima. Posebno zabrinjava porast učestalosti istovremene upotrebe više duvanskih proizvoda ili elektronskih cigareta i duvana.
Učenici Srednje škole i gimnazije “Arhimed” uradili su ilustracije na temu borbe protiv duvanskog dima.
