…Pa kao što u nama živi celokupna istorija života na zemlji, tako ćemo i mi živeti u našim potomcima. Zato smo smrtni. Pa i kada ne ostavimo potomstva iza nas, naš život ostavio je traga, kao i ona lopta koja je u snegu brežuljka ocrtala svoju stazu. Kada sa vrhunca brega bacim drugu grudu snega, ona će, kada naiđe na tu stazu, osetiti je, odskočiće, a možda će i poći njenim tragom.

Kada Sunce rastopi onu grudu snega, raspe je i ispari, ona je svršila svoju istoriju grude, ali njeni delići postojaće i dalje, jer ništa se ne gubi u našoj vasioni.

 Milutin Milanković

Na današnji dan rođen je Milutin Milanković i tim povodom Srednja škola i gimnazija Arhimed posvetila je časove životu i radu našeg velikog naučnika.  Milanković je rođen u Dalju, tada selu u Austrougarskoj, 28. maja 1879. godine, kao najstarije od sedmoro dece. Milankovići su bila stara ugledna porodica, u kojoj je i pre Milutina bilo znamenitih ličnosti.

Milutin Milanković kao student u Beču – Wikipedia

Kao dete bio je osetljivog zdravlja, pa je osnovno obrazovanje učio od privatnih učitelja. Kasnije je upisao i završio školu u Osijeku, gde je potom maturirao u Realnoj gimnaziji. Želeo je da studira elektrotehniku, ali kako taj smer na Bečkom tehnološkom institutu nije postojao završio je građevinu i diplomirao 1902. godine. Na Visokoj tehničkoj školi u Beču Milanković je doktorirao je u 25. godini 12. decembra 1904. Godine.

Učenici Srednje škole i gimnazije Arhimed govorili su i o Milutinu Milankoviću, kao tvorcu najpreciznijeg kalendara do sada. Dužina tropske godine iznosi 365 dana, 5 časova, 48 minuta i 46 sekundi, dok je Milanković postigao tačnost od 365 dana, 5 časova, 48 minuta i 48 sekundi. To je samo 2 kraće od najpreciznijneg mrenja godine od sada. Na Vaseljenskom saboru u Carigradu 1923. njegov kalendar je prihvaćen, ali nikada nije u potpunosti bio primenjen.

Kao rezervni oficir, Milanković je učestvovao u Balkanskim ratovima obavljajući dužnosti referenta za stranu korespondenciju u Štabu Dunavske divizije, a potom i u Presbirou Vrhovne komande.

Posle oslobađanja iz zarobljeništva, gde je bio poslat pošto su ga kao državljanina Srbije austrougarske vlasti uhapsile na putu za rodni Dalj, sa suprugom Trinkom 1914. odlazi u Budimpeštu, gde se najviše bavi svojom teorijom klimatskih promena.

U Beograd se sa porodicom vratio 1919. godine,  i tada postaje redovni profesor Beogradskog univerziteta. Već 1924. godine postaje redovni član Srpske akademije nauka, čiji član je bio preko tri decenije i dao veliki doprinos njenom ugledu u svetu. Bio je, takođe, i član brojnih značajnih svetskih naučnih ustanova i društava.

Milankovićeva najveća dostignuća u nauci su:

“Kanon osunčavanja Zemlje”, koji karakteriše sve planete Sunčevog Sistema. Teorijsko objašnjenje dugotrajnih klimatskih promena na Zemlji uzrokovanih astronomskim promenama njenog položaja u odnosu na Sunce, što je poznato kao Milankovićevi ciklusi. Milankovićevi ciklusi objašnjavaju pojavu ledenih doba tokom geološke prošlosti Zemlje, kao i klimatske promene na Zemlji koje se mogu očekivati u budućnosti.

Milanković je postavio temelje planetarne klimatologije izračunavanjem temperaturnih uslova u gornjim slojevima Zemljine atmosfere, na planetama unutrašnjeg Sunčevog sistema (Merkuru, Veneri i Marsu), kao i na Zemljinom prirodnom satelitu – Mesecu.

Zatim su učenicima Srednje škole i gimnazije Arhimed predstavljena svetska priznanja našem priznatom naučniku:

• Milutin Milanković je dobio krater sa svojim imenom, prečnika 34 kilometara na Mesecu;
• Zatim, krater na Marsu prečnika 118 kilometara;
• Asteroid pod nazivom 1605 Milanković;
• NASA je Milankovića uvrstila u 10 najvećih naučnika koji su se posvetili proučavanju planete Zemlje;
• Proglašen je za jednog od najboljih poznavalaca istorije astronomije i istorije nauke uopšte;

Milutin Milanković je dokazao da se Mars ne može naseliti, jer je svojim proračunima zaključio da su temperature tamo previše niske da bi život ljudi kakav je na Zemlji postojao.

Osim toga, u geofizici ga smatraju koautorom teorije tektonskih ploča, koju je postavio u svom radu “Pomeranje Zemljinih obrtnih polova”.

Pred početak rata Drugog svetskog rata u Jugoslaviji, 1941. godine završeno je štampanje najznačajnijeg dela slavnog naučnika “Kanon osunčavanja Zemlje i njegova primena na problem ledenih doba”.

Milutin Milanković je preminuo u Beogradu 12. decembra 1958. godine, u 80. godini od posledica moždanog udara. Sahranjan je Beogradu, ali su prema njegovoj poslednjoj želji posmrtni ostaci prebačeni u rodni Dalj 1966. godine.