Međunarodni dan pismenosti   

Međunarodni dan pismenosti obeležava se širom sveta 8. septembra. Ideja se rodila u septembru 1965. godine u Teheranu, na Svetskoj konferenciji ministara obrazovanja na temu iskorenjivanja nepismenosti, a UNESKO je obeležavanje počeo godinu dana kasnije.

Učenici Srednje škole i gimnazije Arhimed su na današnjim časovima govorili o pismenosti i značaju opismenjavanja stanovništva. Stopa pismenosti značajno je porasla u poslednja dva veka, pa je danas više od 85 odsto svetskog stanovništva starijeg od 15 godina pismeno.

Pojedini autori tvrde da pismenost na našim prostorima potiče iz praistorije, od vinčaske kulture mlađeg kamenog doba (neolita), koja je na vrhuncu razvoja bila oko 3.800 pre nove ere.

Njeni tragovi pronađeni su nedaleko od Beograda na arheološkom lokalitetu Vinča – Belo brdo, po kome je kultura nazvana.

Urezani simboli na iskopanim predmetima iz tog doba doveli su do pretpostavke o postojanju „vinčanskog pisma”, koju su naučnici odbacili.

Međutim, začeci slovenske pismenosti vezani su za misiju solunske braće Konstantina (Ćirila) i Metodija u Velikomoravskoj kneževini (današnja teritorija Češke, Moravske, Slovačke i dela Austrije). Kako bi Slovenima nova vera bila razumljivija oni su dobili odobrenje da je propovedaju na slovenskom jeziku, pa je s tim ciljem Ćirilo stvorio prvo slovensko pismo – glagoljicu. Tom prilikom preveo je i najvažnije bogoslužbene knjige na slovenski jezik. Taj prvi slovenski jezik na kom se pisalo naziva se staroslovenski. Njihova misija bila je ometana od strane nemačkih sveštenika, pa su ubrzo morali da napuste ove prostore. Njihovi učenici utočište su pronašli kod bugarskih vladara pa su tako dva najznačajnija središta rane slovenske pismenosti postali Preslav i Ohrid. Dolaskom njihovih učenika na Balkan stvorene su osnove za razvitak južnoslovenske pismenosti i književnosti. Iako su Srbi prvi kontakt sa hrišćanstvom imali na latinskom jeziku, ono je zaživelo tek sa slovenskom službom. Sledeći veliki korak bio je stvaranje novog slovenskog pisma – ćirilice.

Učenici Srednje škole i gimnazije Arhimed su se zatim podsetili već naučenog gradiva iz istorije na temu sačuvanih ćiriličnih dokumenata u Srbiji.

Najstariji sačuvani ćirilični dokument jeste Miroslavljevo jevanđelje. Ono je napisano krajem 12. veka za humskog kneza Miroslava (brata Stefana Nemanje). Nastankom slovenskih azbuka – glagoljice i ćirilice – stvorene su osnove za razvoj književnosti.

Značajan događaj za Srbiju bio je osnivanje samostalne srpske arhiepiskopije i postavljanje Svetog Save za prvog srpskog arhiepiskopa 1219. godine. Sava je nastojao da se nova vera proširi i učvrsti, pa je pored osnivanja manastira usledilo i prevođenje i prepisivanje crkvenih spisa. Najveći deo stanovništva u srednjem veku i dalje je nepismen, što se odnosilo i na veliki deo plemića. Pismenih ljudi najviše je bilo među sveštenicima i monasima. Opismenavanje u srednjem veku  nije se vršilo u školama sličnim današnjim, nego su to činili privatni učitelji, sveštenici i monasi.

Učenici Srednje škole i gimnazije Arhimed istraživali su putem interneta podatke koji govore da u svetu ima oko 900 miliona nepismenih, dok u Srbiji ima oko 850.000 stanovnika, ili nešto manje od 14 odsto populacije,  koji su bez dana škole ili sa nekoliko razreda osnovne škole. Potpuno nepismenih u Srbiji ima više od 165.000 stanovnika. Sa visokim obrazovanjem u Srbiji je oko 650.000 stanovnika, što je skoro 11 odsto. Kompjuterski je nepismeno više od 50 odsto stanovništva Srbije. PISA istraživanje (najveća međunarodna provera postignuća učenika) pokazalo je da učenici u Srbiji postižu rezultate ispod proseka. Zbog ovakvih podataka u Srednjoj školi i gimnaziji Arhimed posvećuje se izuzetna pažnja pravilnom izražavanju  i korišćenju jezika, i to prvenstveno na časovima srpskog jezika i književnosti, ali i na svim ostalim časovima, kako bi učenici što bolje  savladali gramatiku i pravopis i  obogatili svoj leksički fond. Naročito se skreće pažnja na  manje korišćenje žargonizama i stranih reči u cilju negovanja maternjeg jezika.

“Pismenost ljudima daje oruđe uz pomoć kog mogu da unaprede svoj život, učestvuju u odlukama zajednice, ali i imaju pristup važnim infomacijama koje se tiču socijalne i zdravstvene zaštite. Pismenost iznad svega omogućava pojedincima da ostvare svoja prava kao građani i ljudska bića” , rečima Ban Ki Muna, bivšeg generalnog sekretara UN, završen je čas u Srednjoj školi i gimnaziji Arhimed posvećen Međunarodnom danu pismenosti.